Fort 8 spelenderwijs ontdekken

In 2012 vroeg Het GenOOtschap-stuwgroep voor cultuur subsidies aan voor een erfgoedproject op fort 8 via het Erfgoedconvenant. Bedoeling was een soort belevingsspel te laten ontwikkelen, zodat kinderen tussen ca. 7 en 12 jaar op speelse wijze kennis konden maken met de site.

De hoed van Napoleon

Voorbereiding

Gespecialiseerde spelontwikkelaars werden gecontacteerd, maar konden niet leveren wat wij voor ogen hadden, althans niet voor het beschikbare bedrag. Dat bleek immers amper 20 % van wat zij als kosten raamden. Daar konden we enkel een paar bordspellen voor laten maken en wat puzzels, maar verder niets. Vermits ik zelf altijd een geweldige hekel heb gehad aan gezelschapsspelletjes, was dat geen optie.

Wilden we méér dan bordspellen, moesten we zelf aan de slag. We gingen op zoek naar bruikbare initiatieven en parcours voor kinderen. De oogst was niet bepaald overweldigend, maar we wisten nu wel hoe de professionelen met dergelijke opdrachten omgaan.

Als voorbereiding werden educatieve projecten van  musea bezocht en enkele vergelijkbare sites als het Fort Napoleon in Oostende, Fort Liefkeshoek en de Waterburcht Pietersheim in Lanaken.  

Keuzes

Eerst en vooral bepaalden we de doelgroep: jeugdbewegingen?, scholen? families?

We kozen voor families. 
We stippelden dan een traject uit langs de belangrijkste gebouwen van het fort, want de instructiebrochure is uiteraard ook een gidsje. Bij elke plaats werd een spel bedacht of werd een gekend spel wat aangepast. Omdat we ons richten tot gezinnen met kinderen, moesten we verschillende formules bedenken voor één, twee of meer kinderen. Wat als de vriendjes willen meekomen? Ook daaraan moest worden gedacht.

Om een zo ruim mogelijk publiek te bereiken, werd geopteerd voor  'gewone' spelletjes en niet voor  technologische hoogstandjes.

Moeilijkheden

Er stelden zich behoorlijk wat problemen:  de site fort 8 is niet volledig afsluitbaar, is niet bewaakt, heeft geen museale of educatieve functie  en, niet onbelangrijk, er is geen personeel voorhanden, enkel een handvol vrijwilligers.  Er kan geen speel- of infomateriaal permanent opgesteld worden. Alle benodigdheden moeten  steeds aangevoerd worden naar de plaats van het spel net voor of op het ogenblik dat men  wil spelen.

Het  parcours en de spelvorm  met opdrachten die uiteindelijk werden ontwikkeld, komen tegemoet aan de (meeste) problemen.

De praktijk

Het programma richt zich zoals gezegd op gezinnen met kinderen.  Er kan gespeeld worden vanaf één kind tot twee groepjes van 5 (dus 10 kinderen in totaal).

Wij hebben geen personeel om de spelers te begeleiden en we moeten het 'secretariaat' kunnen bemannen, dus moet elk kind of groepje kinderen vergezeld zijn van een volwassene. Dat is de spelleider en materiaalmeester. 
Wij willen een speels educatief project opzetten, geen vrijwel kosteloze kinderopvang organiseren.

Spelmunitie

Om te vermijden dat het allemaal te ingewikkeld zou zijn, als gevolg van de aard van de site, werden gekende spelletjes (tikkertje, één-twee-drie piano, wimpelspel, enz...) gekozen en aangepast  aan de plaats. Wat we zelf surplus bedachten, werd zo eenvoudig mogelijk gehouden. Het materiaal werd beperkt tot kleine en lichte spullen die gemakkelijk kunnen meegenomen worden. De kleine spullen die voor zowat elke groep standaard zijn zitten in kleine metalen (munitie-) koffers, de grotere zaken, waarvan het aantal verschilt naargelang het aantal spelers, worden in een kitzak meegegeven. 

Er werd gelet op hygiëne en veiligheid.  Zo bevat elk koffertje een basis EHBO kit en een gemakkelijk te reinigen fluitje als alarm. Op heel wat plaatsen in en bij het fort heeft een gsm geen bereik. Het geluid van een fluitje draagt behoorlijk ver.  

Voor een bepaald spel worden blaaspijpjes gebruikt. Die zijn voorzien van afneembare en dus makkelijk te reinigen mondstukken. Veiligheidsbrillen beschermen de ogen voor  de papieren pijltjes.

Met de jongerenwerking Formaat werd de afspraak gemaakt dat enkele van hun jongeren toezicht houden op het terrein op de speeldagen. 

De vereniging sluit voor de spelers een verzekering af.  Daarom moet elke speler zich registreren.  Het materiaal wordt gratis, maar tegen een waarborg ter beschikking gesteld. Voor de verzekering wordt een kleine bijdrage gevraagd.

Tijdens een speeldag zijn enkel de vijftien spellocaties op het fort toegankelijk. Per locatie is een mobiel infobord voorzien.  Op deze infoborden staat ook welke veiligheidsvoorschriften op die plek in acht moeten genomen worden.

Na het spelen leveren spelers en spelleiders het materiaal in en wordt het terrein gecheckt en waar nodig opgeruimd.

In 2014 willen wij een viertal "familiedagen" organiseren. Op termijn zal worden getracht met hetzelfde materiaal een aanbod voor scholen te realiseren.

Vera Caremans

Breng de boodschap naar de Generaal