Geen natuur zonder geschiedenis, geen geschiedenis zonder natuur

Hoofdingang fort 8 (foto VC)

Brede wespenorchis

Brede wespenorchis (detail)

Bij omzwervingen op en rond het fort valt meteen de rijkdom aan planten op. Ze allemaal opsommen zou ons te ver leiden, maar enkele springen toch in het oog. Zo valt aan de inkom van het reduit het grote aantal brede wespenorchissen (Epipactis helleborinne) op,  evenals in de rest van het fort de talrijke muurvarens (Asplenium ruta-muraria) en steenbreekvarens (Asplenium richomanes L.). Dat je hier veel plantenweelde vindt, kan natuurlijk niet echt verbazen. Fort 8 heeft de oppervlakte van een groot park en heel wat natuur bevindt zich vlakbij: de Hobokense polder, het park Sorghvliedt, het Schoonselhof, het groene Hemiksem. 

Het zeer wisselende landschap in fort 8, met steile hellingen, diepten, muren, kalkrijke steenpartijen, vochtige en droge zones, ligt aan de basis van de vrij grote plantenvariatie. Een grondige inventarisatie van de fauna en flora in fort 8 is bij mijn weten nog niet gebeurd, maar onze (nog jonge) gidsenwerking heeft zich tot nu toe hoofdzakelijk op het historische belang van de site gericht en minder op het natuuraspect. Naar eventuele bestaande inventarissen van fauna en flora werd bijgevolg nog niet gezocht. Maar uitstel betekent geen afstel, want in de nabije toekomst willen wij naast historische wandelingen ook natuurwandelingen  organiseren.

Een aantal jaren geleden heeft men op het dak  van het reduit en van de contrescarpgalerij een boomkap toegepast, waarschijnlijk om de waterhuishouding beter onder controle te houden. Daarop heeft zich in de loop der jaren weer een ruigte ontwikkeld, die als ze ongemoeid wordt gelaten, op termijn weer zal evolueren naar een bosvegetatie. Vanuit historisch perspectief is dit echter niet aan te moedigen.

Net zoals bij de andere Brialmontforten, werd boomgroei die het zicht en artilleriegeschut kon hinderen, oogluikend toegestaan na de Eerste Wereldoorlog. 

Muurvaren

Steenbreekvaren

De oudste bomen in fort 8 staan er bijgevolg slechts een goede 90 jaar. Een uitzondering hierop vormen uiteraard de bosjes die juist uit strategisch oogpunt zijn aangeplant met de bouw van de forten ca. 1860. Deze oudere strategische bosjes vinden we op alle forten; ze zorgen er voor de ontwikkeling van andere natuurlijk groeiende plantengemeenschappen (associaties).

Op het gebied van fauna is fort 8 een steeds wisselend en levend gegeven. Dat er diverse vleermuissoorten zoals de watervleermuis (Myotis daubentonii) huizen in het fort is al langer bekend, maar enige dagen terug werd een vos gespot op het domein. Als u overweegt om er te gaan picknicken, hou dan zeker uw kippenboutjes in de gaten.

Vos

Tot besluit een opmerking. Er is onmiskenbaar behoefte aan een degelijk beheer van het fort. Dit moet toezien op zowel waardevolle historische elementen als natuuraspecten.

Die twee zullen soms met mekaar in conflict komen en dan moeten afgewogen, gemotiveerde en gefundeerde en gefaseerde keuzes worden gemaakt. 


Kortom, er is nood aan een beleid gericht op behoud, kaderend in een brede toekomstvisie.

Eric Servais